2022 yılını hemen hemen bir ay önce geride bıraktık. Ancak Uzak Asya’daki milyarlarca insan için yeni yıl kutlamaları henüz başlamadı! Çünkü “Çin Yeni Yılı” olarak isimlendirilen kadim festivalin başlamasına birazcık daha var. Geleneksel Çin takvimine göre yeni sene, ocak ayının son günlerinde başlıyor. Çin Yeni Yılı kutlamaları ise yeni senenin başlangıcından itibaren 15 gün boyunca devam ediyor. Kutlamaların bu seneki başlangıç zamanı ise 22 Ocak. 12 hayvanlı Ay takvimine nazaran Çin, “Tavşan Yılını” karşılamaya hazırlanıyor.
Öte yandan Çin’deki yeni yıl kutlamaları, dünyanın geri kalanındaki kutlamalardan bir fazlaca farklı. Çünkü Çin Yeni Yılı, binlerce yıl öncesine uzanan sosyolojik, kültürel ve dini değerler barındırıyor. Bu nedenle yeni sene kutlamaları Çinliler için Batı dünyasındaki yılbaşı kutlamalarından fazlaca daha mühim. Öte taraftan bu kadim festival yardımıyla nesillerdir sürdürülen çok ilgi çekici gelenekler de yaşamaya devam ediyor. İşte Çin Yeni Yılı hakkındaki muhtemelen daha ilkin duymadığınız 11 şaşırtıcı reel…
1. Çin Yeni Yılı kutlamalarının kökenleri, binlerce senelik bir “canavar” efsanesine dayanıyor!
Kadim anlatılara nazaran “Nia” isimli korkulu bir canavar, her yıl bir defa Çin’deki köylere saldırıyordu. Köylülerin evlerini ve tarlalarını yok ediyor, pirinçlerini çalıyor, hatta çocukları yiyordu! Her sene aynı tarihte, korkulu canavarın saldırısından kurtulabilmeyi uman çaresiz köylüler evlerinin kapılarını kilitliyor, pencereleri kapatıyor, ışıkları söndürüyor ve vehamet içinde beklemeye başlıyorlardı. Ancak bigün, canavarın musallat olduğu köylerden birine, yaşlı ve bilge bir adam geldi. Köylülerin tehlike içindeki bekleyişinin sebebini öğrendikten sonra, onlara canavarı iyi mi alt edebileceklerini anlattı!
Buna bakılırsa Nia, kırmızı renkten, yüksek seslerden, garip görünümlü yaratıklardan ve alevden korkuyordu! Bu yaşam kurtarıcı bilgiye haiz olan köylüler, evlerini kırmızı renkli kumaşlarla süslediler, ateşler yaktılar, davullar çaldılar ve yüzlerine garip maskeler geçirdiler… İşte Çin Yeni Yılı kutlamaları bu biçimde ortaya çıktı…
2. Kutlamaların zamanı her yıl değişiyor
Çünkü geleneksel Ay takvimine gore yeni yıl başlangıcı her sene değişiyor! Ancak kutlamalar genellikle ocak ayının son günlerinde başlıyor ve 15 gün süresince devam ediyor.
3. Kutlamalardan ilkin temizlik yapmanın iyi talih getirdiğine inanılıyor
Çin Yeni Yılı kutlamaları oldukça ilginç oldukca sayıda anane ihtiva ediyor. Bunlardan biri de kutlamalardan önceki gece yarısı temizlik yapmak! Çinliler, kutlamalardan ilkin temizlik yapmanın “uğursuz ruhları ve düşünceleri” uzaklaştırmak için en iyi metot olduğuna inanıyor.
4. Çin Yeni Yılı kutlamaları boyunca milyarlarca insan yer değiştiriyor
Çin’de, bilhassa de Çin Yeni Yılı benzer biçimde önemli festival dönemlerinde ailelerin bir arada olması son derece mühim. Bu nedenle milyonlarca hatta milyarlarca Çinli, kutlamalar süresince gezi ediyor. Önümüzdeki Çin Yeni Yılı kutlamalarında 2,1 milyar Çin vatandaşının yer değiştirmesi öngörülüyor.
5. Çin’deki yeni yıl kutlamaları pek oldukça kadim geleneğin yanı sıra, oldukça sayıda batıl inancı da ihtiva ediyor
Örneğin milyonlarca Çinli, kutlamalar boyunca hastaneye gitmenin veya deva kullanmanın yeni hastalıklara neden olacağına inanıyor. Kutlama döneminde borç vermenin yada borç almanın, daha fazla borçlanmaya niçin olacağı düşünülüyor. Ayrıca saç kestirmenin “kötü şansa” sebep olacağı inancı da oldukça yaygın.
6. Geleneksel Çin mantısı, Çin Yeni Yılı kutlamalarının en sevilen yemeği
“Jiaozi” adlı geleneksel mantıların şeklen binlerce sene önce Çin’de para birimi olarak kullanılan altınlara benzediği düşünülüyor. Bu nedenle bir Çinlinin Çin Yeni Yılı kutlamalarında ne kadar oldukça geleneksel mantı yerse o kadar zengin olacağına inanılıyor. Bu nedenle esasen Çin’in en sevilen yemeklerinden önde gelen Jiaozi, kutlama periyodunun de en popüler yemeği konumunda.
7. Yeni sene kutlamalarının en gözde armağanları ise mandalina ve portakal
Çünkü Çin’de, iki meyvenin de şekilleri ve renkleri itibarıyla Güneş’in sembolü olduğuna inanılıyor. Güneş ise güzel günleri, bolluğu, bereketi, iyi talihi ve zenginliği andırıyor. İşte bu yüzden Çinliler, Çin Yeni Yılı kutlamalarında birbirlerine en oldukca mandalina ve portakal hediye ediyor.
8. Çin Yeni Yılı kutlamaları, büyük oranda binlerce senelik inançlara ve geleneklere gore şekilleniyor. Ancak son dönemde ortaya çıkan birtakım gelenekler de var!
Bunlardan en yaygını ve en entresan olanı ise şüphesiz, “sevgili kiralamak!” Çin’de muayyen bir yaşa gelen yetişkinlerin yalnız olmaları, özellikle aileleri tarafınca pek de iyi karşılanmıyor. Bu nedenle Çin Yeni Yılı kutlamaları boyunca ailelerinden reaksiyon görmek istemeyen pek oldukca Çinli, aile buluşmalarına “kiralık sevgilileriyle” katılıyor!
9. Çin Yeni Yılı kutlamalarında hemen hemen herkes yanında kırmızı zarflarla dolaşıyor
Çünkü kutlamalar süresince içerisinde para olan kırmızı zarfların hediye edilmesi de Çin’de fazlaca yaygın bir töre. Bu nedenle pek çok Çinli, ansızın “armağan vermesi ihtiyaç duyulan biriyle karşı karşıya gelme” ihtimaline karşı yanında devamlı bu zarflardan bulunduruyor.
10. Kutlamalar bütün Çin’de inanılmaz bir hava kirliliğine niçin oluyor!
Çünkü havai fişekler, kutlamaların en önemli unsurları arasında. Bu nedenle özellikle Pekin benzer biçimde büyük şehirlerde bazen soluk almak dahi fazlaca güç bir hale geliyor. Kutlamalar süresince kullanılan havai fişeklerin neden olduğu hava kirliliğinin önüne geçmek isteyen birtakım mahalli yönetimler, havai fişek kullanımını yasaklama yoluna gidiyor.
11. Yeni sene kutlamalarında siyah yada beyaz renkli giysiler giymenin “fena şansa” neden olacağına inanılıyor
Çin’de beyaz ve siyah, genel hatlarıyla “yas” ile ilişkilendiriyor. Bu nedenle bilhassa kutlama döneminde hemen hemen tüm Çinliler beyaz veya siyah renkli kıyafetlerden kaçınıyor. Kutlamalarda en fazlaca, iyi şansın göstergesi olduğu kabul edilen kırmızı renkli giysiler tercih ediliyor.
kaynak – sozcu, listelist