Zorunlu Deprem Sigortası Nedir? Hasarların Karşılanmasında Yeterli Olacak Mı?



Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremlerin peşinden ülkece eşine azca rastlanır bir yıkımla yüz yüze kaldık. 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki deprem nedeniyle 35 binden fazla insanımız hayatını kaybetti. 100 binden fazla insanımız yaralandı. Depremin etkilediği 10 ilimizde, binlerce bina yerle bir oldu veya kullanılamaz hale geldi. Bu denli oldukça sayıda binanın kullanılamaz hale gelmesi, deprem bölgesinde büyük bir konut problemi ortaya çıkardı. Bu doğrultuda son dönemde yanıtı dört gözle beklenen birtakım sorular ortaya çıktı: Zorunlu Deprem Sigortası nedir, hasarların karşılanmasında ehil olacak mı? Detaylara birlikte bakalım.

Kahramanmaraş’ta olup biten büyük depremlerden sonra denetimsizlik ve ihmal nedeniyle binlerce insanımız hayatını kaybetti

35 binden fazla insanımız, yıkıntı yığını haline gelen binaların altında kalarak can verdi. Binlercesi, enkaz yığını altında kurtarılmayı bekledi, bekliyor. Şimdiye kadar başlamış olan ihmaller, denetimsizlik ve sorumsuzluk yanlış ve güvensiz yapılaşmanın yaygınlaşmasına, depremler ise bu yapıların yıkılmasına neden oldu.

Deprem bölgesinde binlerce binanın yıkıldığı, binlercesinin değişik düzeylerde hasar alarak kullanılamaz hale geldiği anlatım ediliyor. Yani deprem bölgesinde, dev gibi bir mesken sorunu ortaya çıkmış durumda. Bu doğrultuda pek fazlaca yurttaş seneler ilkin hayata geçirilen ve Zorunlu Deprem Sigortası olarak isimlendirilen uygulamanın akıbetini merak ediyor.

Zorunlu Deprem Sigortası nedir?

Zorunlu Deprem Sigortası, 2000 senesinde kurulan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından hayata geçirilen bir uygulama. Sigorta ile deprem ve depremin niçin olabileceği yangın, infilak, tsunami gibi durumlardan kaynaklanabilecek zararların poliçede belirlenen limitler dahilinde karşılanmasını öngörülüyor.

Bu poliçeler, yetkili sigorta şirketleri aracılığıyla DASK adına düzenleniyor ve adından da anlaşılabileceği gibi hepimiz için mecbur. Zorunlu Deprem Sigortası’nın tedavül süresi ise bir sene. Sigorta sözleşmesinin her sene poliçe süresi dolmadan yenilenmesi gerekiyor.

DASK, genel anlamda belediye sınırları içerisinde yer alan meskenler için geliştirilen bir sigorta sistemi

Yani ilgili mevzuatlara, yönetmeliklere bakılırsa inşa edilmiş konutlar için geçerli. Kamu kuruluş kuruluşlarına ait binalar, tamamı tecim ve sınai amaçlar için kullanılan binalar veya tapuya kayıtlı olmayan araziler üzerine inşa edilen binalar sigorta kapsamında yer almıyor.

Zorunlu Deprem Sigortası, afet bölgesinde konutu yıkılan veya hasar gören depremzedelerin maddi kayıplarının karşılanması bakımından son aşama mühim

DASK tarafınca meydana getirilen açıklamada, depremin ilk gününden itibaren kurumda sorumlu uzmanların deprem bölgesindeki hasar tespit çalışmalarına başladığı ve ilk ödemelerin 24 saat içinde gerçekleştirildiği ifade edilmişti. Peki, Zorunlu Deprem Sigortası kapsamında meydana getirilen ödemeler, hasarların karşılanması için ehil mi?

Zorunlu Deprem Sigortası’nın tazminatı hesaplanırken, zararın gerçekleştiği yer ve tarihte binanın yine inşa edilme maliyeti esas alınıyor

Bu doğrultuda her sene, tespit edilen birim metrekare maliyeti ve konutun metrekaresine bakılırsa belirlenen tutar hesaplanıyor. 2023 yılı için belirlenen birim metrekare maliyeti ise 3.016 TL. Öte taraftan sigorta tazminatı belirlenirken, binanın arsa değeri dikkate alınmıyor. Bununla beraber ödenecek tazminat, poliçede tanımlanmış sigorta bedelinden fazla olamıyor.

Zorunlu Deprem Sigortası olan yapıların bütünüyle yıkılması halinde poliçede yer alan tazminat ücretinin hepsi ödeniyor

Ancak bu, yıkılan bir binadaki konutların maddi değerinin tamamıyla tazmin edilmesi anlamına gelmiyor. Çünkü DASK tarafından belirlenmiş azami bir tazminat ücreti var. 25 Kasım 2022 itibarıyla DASK’ın karşılayacağı en yüksek tazminat ücreti 640 bin TL. Bu, bir konutun yıkılması halinde konut sahiplerinin alabileceği en yüksek tazminat ücreti. Yıkılmayan sadece hasar bulan binalar için ödenecek tazminat ücreti ise DASK’ın görevlendirdiği uzmanlarını yapmış olduğu değerlendirmeler sonucunda belirleniyor.

Deprem tazminatları hasarların karşılanması için ehil mi?

deprem sigortası

DASK’ın tazminat tutarı, yıkılan bir binanın yeniden inşa edilme maliyeti dikkate alınarak hesaplanıyor. Ancak son dönemde, gayrimenkul fiyatlarındaki fahiş artışlar, sigorta ödemelerinin depremzedelerin maddi kayıplarını karşılama noktasında kifayetsiz kalabileceği düşüncesini akıllara getiriyor.

Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Doç. Dr. Sami Aksoy, DASK’ın ortaya koyduğu sistemin böylesine büyük afetler karşısında yetersiz olduğu kanaatinde. Aksoy, mevzuyla alakalı düşüncelerini “Demir ve çimento piyasası, inşaat maliyetleri, metrekare maliyetleri, pandeminin yarattığı enflasyon ile terfi etti; buna bağlı olarak gayrimenkul ve kira maliyetleri de arttı. Yani depremzedeler DASK’tan almış olduğu bu miktarla o binayı yine inşa ettirebilecek mi?” sözleriyle dile getiriyor.

Hasarlı binalarda tazminat tutarıyla ilgili karışıklıklar yaşanabilir

deprem sigortası

Bütünüyle yıkılmayan binalarda, DASK tarafından görevlendirilen uzmanlar hasar tespit emek vermesi gerçekleştiriyor. Ödenecek tazminat bedelleri bu emekler sonucunda belirleniyor. Öte taraftan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından görevlendirilen uzmanlar da hasar tespit emek vermesi yapıyor. Yıkılmayan binalar hasarsız, azca, orta ve ağır hasarlı benzer biçimde tasnif ediliyor. Hasarsız yada az hasarlı binalara, isteyen vatandaşların geri dönebileceği anlatım edilirken, orta hasarlı binalarda güçlendirme yapılması gerekiyor. Ağır hasarlı binaların ise yıkılması gerekiyor.

Bu noktada Doç. Dr. Aksoy’a göre Bakanlık ve DASK uzmanlarının hasar değerlendirmelerinde farklılıklar laf konusu olabiliyor. Aksoy, “DASK’ın görevlendirdiği eksperler gelip binanın güçlendirme maliyeti ne kadar, yaklaşık bir bedelle hesaplayacak. O bedel konusunda da uyuşmazlık çıkması kuvvetle muhtemel.” ifadelerini kullanıyor. Buna bağlı olarak da kat maliklerinin hasar tespit raporuna itiraz etme hakkı bulunuyor.

Zorunlu Deprem Sigortası yaptırmayan kişiler tazminat alamıyor

deprem sigortası

Türk Reasürans ve DASK Genel Müdürü Selva Eren DASK’ın toplamda 117 milyar TL’lik ödeme kapasitesi bulunduğunu ifade ediyor. Ancak Zorunlu Deprem Sigortası olmayan depremzedeler, tazminat alamıyor. DASK’ın 2021 etkinlik tutanağına bakılırsa zelzele bölgesindeki binaların yarısından fazlası, sigortalı değil.

Kaynak: 1

kaynak – sozcu, listelist

Yorum yapın