Selülitis, cildin ve cilt altındaki dokuların bakteriyel bir enfeksiyonudur. Genellikle kollar, eller, bacaklar, ayaklar ve ayak parmakları dahil olmak suretiyle vücudun alt kısmını etkisinde bırakır. Ancak, vücudunuzun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Birçok değişik bakteri selülitise niçin olabilir.
Selülitise neden olan en yaygın bakteriler vakaların üçte ikisini oluşturan Streptococcus pyogenes ve vakaların üçte birini gerçekleştiren Staphylococcus aureus’tur. Selülitisin nadir sebepleri şunlar olabilir:
-Pseudomonas aeruginosa (genellikle ayak yada elin delinme yarasında)
– Haemophilus influenzae (çocuklarda yüz selülitisi)
-Anaeroblar, Eikenella, Streptococcus viridans (insan ısırığı nedeniyle)
-Pasteurella multocida (kedi yada köpek ısırmasına bağlı)
-Vibrio vulnificus (tuzlu suya maruz kalma nedeniyle, örneğin mercan yaralanması)
-Aeromonas hydrophila (örneğin sülük ısırıklarını takiben, tatlı veya tuzlu suya maruz kalma nedeniyle)
-Erysipelothrix (kasaplarda erizipeloid denilen bir enfeksiyona niçin olur)
Bakteriler vücuda genellikle çizik, çatlak, sıyrık, böcek ısırığı, ameliyat yarası, yanık, kıymık veya cam şeklinde yabancı bir cisimle zedelenmiş bir cilt bölgesinden girer. Bazen derideki çizik, sıyrık şeklinde durumlar fark edilemeyecek kadar küçüktür. Selülitis, cildin daha derin katmanlarını etkilediği için genellikle bulaşıcı değildir ama nadiren hastada açık bir yara var ise ve herhangi bir kişi enfekte kişinin aleni yarasıyla ten tene münasebet halindeyse selülitis kapabilir. Selülitis lokalize kırmızı, ağrılı, şişmiş cilt alanı ve sistemik semptomlarla sonuçlanır. Selülitis tedavi edilmediği takdirde insanların yaşamlarının sonlanmasını sağlayabilir. Daha sathi enfeksiyon olan (Streptokok’lardan meydana gelen) erizipel de benzer semptomlar gösterir, bu yüzden selülitis ve erizipel (yılancık da denilen, selülitisin yüzeysel bir şekli olan, cildi etkileyen bir bakteriyel enfeksiyon) çoğunlukla beraber düşünülür.
Selülitis Kimleri Etkiler?
Selülitis her yaştan ve ırktan insanı etkisinde bırakır. Bununla beraber, çocuklarda selülitis olma olasılığı daha yüksek olabilir. Selülitis için risk faktörleri şunlardır:
-Önceki selülitis atakları
-Atlet ayağı, tinea pedis veya çatlamış topuklar gibi problemler sebebiyle ayak parmaklarının yada topukların yarılması, egzama yada sedef hastalığı gibi uzun soluklu (kronik) bir cilt rahatsızlığı
-Venöz hastalık, örneğin yer çekimi egzaması (varisli egzama), bacak ülserasyonu ve/veya lenfödem
-Mevcut veya önceki yaralanmalar, örneğin travma, kesik, böcek sırığı, hayvan ısırığı, cerrahi yaralar, dövme yada piercing gibi bir yara, radyoterapi
-İmmün yetmezlik, mesela insan immün yetmezlik virüsü (HİV) enfeksiyonu
-Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar
-Su çiçeği yada zona hastalığı
-Diyabet
-Kronik böbrek hastalığı
-Kronik karaciğer hastalığı
–Obezite
-Gebelik
-Alkolizm
Pek oldukca insan yanlışlıkla bir selülitis vakasını görünmeyen bir örümcek ısırmasına bağlar. Belgelenmiş örümcek ısırıkları selülitise yol açmamıştır.
Selülitisin Klinik Özellikleri, Belirtileri
Selülitis herhangi bir bölgeyi etkileyebilir, ancak çoğu vakit uzuvları etkiler. Genellikle tek taraflıdır; iki taraflı bir rahatsızlık daha sık başka bir duruma bağlıdır. Kendi başına ortaya çıkabilir veya altta yatan bir cilt durumunu yada yarayı karmaşıklaştırabilir.
Hastalığın ilk belirtisi genellikle kendini iyi hissetmeme, 38 santigrat dereceden yüksek ateş, titreme, ürperme, terleme, vücut ağrısı ve yorgunluktur. Bunun nedeni kan dolaşımındaki bakterilerdir. Sistemik semptomları kısa vakit sonra lokalize ağrılı, kırmızı, şişmiş, sıcak bir cilt bölgesinin gelişimi izler. Diğer emareler şunlardır:
-Pütürlü ve çukurlu cilt (cildin portakalın kabuğunda olduğu benzer biçimde çukurlu görünümü)
-Kabarcıklanma (sıvı birikmiş vezikül oluşması)
-Erozyonlar, ülserasyon
-Apse oluşumu
-Purpura: peteşi, ekimoz veya hemorajik büller
Selülitisin Komplikasyonları (İstenmeyen Etkileri)
Selülitisin ilerlemesi süratli olabilir. Lokal enfeksiyonun kan, kaslar ve kemikler şeklinde vücudun diğer bölgelerine yayılma yada apseye dönüşme riski vardır. Aşağıdaki komplikasyonlar görülürse acilen tedavi gerektirebilir:
-Nekrotizan fasiit (şiddetli ağrı, ciltte solgunluk, duyu kaybı, purpura, ülserasyon ve nekroz ile tanınan yumuşa dokunun daha ciddi bir enfeksiyonu)
-Gazlı kangren
-Şiddetli sepsis (diğer adı kan zehirlenmesidir)
-Diğer organların enfeksiyonu, örneğin pnömoni, osteomiyelit, menenjit
-Endokardit (ya da diğer adıyla kalp kapağı enfeksiyonu).
En ciddi komplikasyon, bakteriler kan dolaşımına girip çoğaldığında ortaya çıkar. Buna sepsis denir ve hastanede acele tedavi gerektirir. Sepsis, ateş, bulantı, halsizlik, iştahsızlık, uyuşukluk, baş ağrısı, ağrıyan kaslar ve eklemler ile tanınır. Ciddi enfeksiyon hipotansiyona (düşük gerilim, kollapsus yahut çöküntü), kılcal dolaşımın azalmasına, kalp yetmezliğine, ishale, gastrointestinal kanamaya, böbrek yetmezliğine ve şuur kaybına yol açar.
Selülitis Teşhisi
Selülitis teşhisi öncelikle fizyolojik bir muayene de dahil başka klinik tetkiklere dayanır.
Çoğu durumda, sağlık uzmanı herhangi bir kontrol yapmaz. Bununla birlikte, ciddi bir selülitis olayı var ise enfeksiyonun vücudun diğer bölgelerine yayılmadığından güvenli olmak için testler istenir. Bu testler şunları içerebilir:
Kan testi: Bir kan testi, lökositoz (artan akyuvar hücresi sayısı), yüksek C-reaktif protein (CRP) şeklinde sonuçlara bakarak selülitis enfeksiyonunun kana yayılıp yayılmadığını doğrulayacaktır.
Cilt testi: Ciltten alınan kan yada püstül, kabuk, erozyon veya yara kültüründen çıkan sonuçlar selülitisten sorumlu müessir organizma türünü belirleyecek ve bu da doktorun en müsait antibiyotiği reçete etmesine destek olacaktır.
Bakteri kültürü: Bir bakteri kültürü, selülitisten sorumlu bakteri çeşidini belirleyecektir.
Görüntüleme de yapılabilir. Örneğin kalp yetmezliği yada pnömoni durumunda göğüs röntgeni çekilebilir. Kan pıhtılarının (derin ven trombozu) aranması için Doppler ultrason, nekrotizan fasiit niteliğinde MRG (Manyetik rezonans görüntüleme ya da Emar) kullanılabilir.
Selülitisin Ayırıcı Tanısı
Psödo (yalancı, aldatıcı) selülitis’e sebep olan durumlar şunları ihtiva eder:
-Staz nedeniyle egzama/dermatit, i·lişki faktörleri
-Mantar enfeksiyonu, örneğin tinea corporis, tinea pedis
-Derin ven trombozu
-İlaç döküntüsü
-Sedef hastalığı
-Lipodermatoskleroz
-Tromboflebit
-Böcek ısırıkları ve sokmaları
Radyoterapiden sonrasında ışınım hasarı
-İnflamatuar meme kanseri (karsinom erizipeloidler)
Selülitis Tedavisi
Şişlik, renk değişikliği veya ağrıda bir artış fark edilirse, selülitis enfeksiyonu vücudun çevre bölgelerine yayılırsa bir esenlik kuruluşuna gidilmelidir. Antibiyotikler selülitis için ana tedavidir. Enfeksiyona niçin olan bakterileri öldürerek çalışırlar. Doktor selülitisi değerlendirir ve aşağıdaki tedavilerden hangisinin uygulanacağına karar verir:
Oral antibiyotikler: Doktorlar selülitisi tedavi etmek için genel hatlarıyla ağızdan alınan antibiyotikleri (oral antibiyotikler) reçete edecektir. Herhangi bir sistemik hastalık yada yaygın enfeksiyon belirtisi yoksa, hafifçe selülitisi olan hastalar en az 5-10 gün süreyle evde oral antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Bazı durumlarda, tüm enfeksiyon belirtileri (kızarıklık, ağrı ve şişlik) geçene kadar, ara sıra birkaç ay süresince antibiyotiklere devam edilir. Oral antibiyotikler dikloksasilin yada sefaleksin içerebilir. Genel olarak flukloksasilin veya ko-amoksiklav şeklinde bir oral antibiyotik kürü cildin minik bir alanını etkileyen selülitis için olağan tedavidir.
İntravenöz antibiyotikler: Şiddetli selülitis vakaları oral antibiyotiklere yanıt vermeyebilir. Hastanede yatış ve intravenöz (IV) antibiyotiklere ihtiyaç duyulabilir. Sağlık kuruluşunda bir uzman ya da hemşire antibiyotikleri minimum 24 ila 48 saat süresince serum kanalıyla doğrudan damara vermek için minik bir iğne ve tüp kullanacaktır. Bu yöntemle antibiyotik verilmesi çoğu zaman hızla yayılan selülitis veya göz çevresindeki cilt benzer biçimde vücudun muayyen yada geniş bölgelerini etkileyen selülitis için tercih edilir.
Selülitisi ciddiye almak ve derhal tedavi görmek oldukca önemlidir. Selülitis hızla ilerleyebilir ve daha ciddi durumlara yol açabilir. Bakteriler kan dolaşımına (bakteriyemi) yada kalbe (endokardit) yayılabilir ve bu ölümcül olabilir. Erken teşhis ve tedavi ile selülitis problemininin geleceği iyidir. Antibiyotiğe başladıktan 48 ila 72 saat sonra enfeksiyonunun iyileştiğine dair işaretler görülecektir. Ağrı azalacak, şişlikler inecek ve herhangi bir renk değişikliği solmaya, kaybolmaya başlayacaktır. Çoğu insan 7 ila 10 gün sonra daha iyi hisseder. Selülitis kaşındırmaz fakat iyileşme döneminde ciltte pulsu döküntü ya da soyulma görülebilir, ayrıca kaşıntı oluşabilir. Kişi kendini daha iyi hissetmeye başlasa, selülitis daha iyi görünse bile her zaman antibiyotik tedavisini tamamlanmalıdır. İlaçlar tam bitirilmezse selülitis geri gelebilir ve tedavisi daha zor olabilir. Bir iki hafta içinde enfeksiyon düzelmezse yada kötüleşirse, daha çok tıbbi yardım alınmalıdır.
Multidisipliner Bakım
Sepsisi değerlendirmek ve yönetmek için bir dahiliye doktoruna danışılır. Enfeksiyon hastalıkları servisi mikrobiyoloji ve antibiyotik tarzı konusunda tavsiyelerde bulunabilir. Bir apseyi boşaltması, nekrotik dokuyu debride etmesi (ölü dokuyu atması) ve kompartman sendromu benzer biçimde kompresyon semptomlarını hafifletmesi için bir cerrah çağrılır. Orbital selülitis niteliğinde bir göz doktoru müdahale etmelidir. Selülitis tanısını doğrulamak yada alternatif teşhisler önermesi için bir dermatolog çağrılabilir. Uzman hemşireler pansuman ve bandaj konusunda tavsiyede bulunabilirler.
Ev Tedavileri
Selülitis potansiyel olarak ciddidir. Hasta dinlenmeli ve etkilenen uzvunu yükseğe kaldırmalıdır. Etkilenen bölgeyi yükseltmek, bölgedeki kan damarlarındaki kan basıncını düşürmeye ve kan akışını iyileştirmeye destek sunar. Yürüme, koşma veya öteki egzersizler dahil olmak üzere etkilenen bölgeleri ağırlaştırabilecek faaliyetlerden kaçınmak iyi olur.
Sıcak kompres ve kompresyon tatbik benzer biçimde birtakım ev tedavileri iyileşme dönemini hızlandırmaya yardımcı olabilir. Şişliği ve öteki semptomları azaltmak için etkilenen bölgeye sıcak bir kompres uygulanır. Kompresyon veya sıkıştırma sargıları veya çorapları şişmeyi azaltmaya ve kan akışını iyileştirmeye destek sunar. Etkilenen bölge fazlaca sıkı sarılmamalıdır. Çok sıkı olması dolaşımı kesebilir. Sıkıştırma sargısı yada çorap 10 ila 15 dakika boyunca günde minimum iki defa çıkarılmalıdır. Aspirin, parasetamol, ibuprofen ve naproksen şeklinde reçetesiz satılan steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler ), rahat ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Bunlar ağrı ve iltihabı azaltır. Herkes NSAID kullanamaz, bu yüzden kullanmadan ilkin doktora danışılmalıdır. Daima ilaç şişesi üzerindeki talimatlar izlenmelidir.
Selülitis genellikle hasarlı cilt çevresinde görülür sadece cildin hijyeni kötü olan bölgelerinde de görülür. Bu nedenle iyi bir cilt hijyeni sağlanmalıdır. El ve ayak tırnakları temizlenmeli ve keserek düzeltilmelidir. Düzenli olarak duş alıp daha sonra cilt yumuşak bir havluyla iyice kurulanmalı, temiz kıyafetler giyilmelidir. Küçük yaralar temiz tutulmalı, antibakteriyel sabun ve su ile temizlenmeli veya antibiyotikli merhem sürülmelidir. Bölgeye leke veya bakterilerin girmesini önlemek için yaralar bir bandajla kapatılmalıdır. Derin kesikler yada delinme yaraları için derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
Etkilenen bölgeye dokunulmamalı ve ovmaktan kaçınılmalı, dokunmak gerekiyorsa ilkin ve sonrasında eller (sabun ve ılık su ile) yıkanmalıdır. Alan sıkılmamalı yada delinmemelidir. Sıkmak ve delmek, herhangi bir şişliği boşaltmaz veya rahatlama sağlamaz. Etkilenen şişme alanının kenarı, enfeksiyonun ilerlemesini/gerilemesini izlemek için işaretlenmelidir. Bu amaçla tabip kızarıklık olan bölgenin etrafını çizebilir yada hastadan günlük resim çekmesini isteyebilir. Bu, antibiyotiklere başlamadan önce ve sonrasında selülitisi karşılaştırmaya imkan tanır. Çizili bölge selülitisin iyileştiği netleşene kadar yıkanmamalıdır.
Tekrarlayan Selülitis Tedavisi
Tekrar selülitis olan birçok insan, çoğu zaman impetigo,atlet ayağı benzer biçimde tedavisiz geçmeyen cilt hastalıklarına haizdir. İyi kontrol edilemeyen diyabet, selülitis vakalarının tekrarlanmasına da katkıda bulunabilir. Selülitisli tüm insanların ortalama %33’ünde yeniden selülitis gelişebilir. Tekrarlayan selülitisi olan hastalar travmadan kaçınmalı, bahçe işleri gibi yüksek riskli faaliyetlerde uzun kollu bir üst ve pantolon giymelidir. Tırnaklar bakımlı olmalı, cilt temiz ve nemli tutulmalıdır. Etkilenen uzuvdan kan testi yaptırmaktan kaçınılmalıdır. El ve ayaklardaki mantar enfeksiyonlarının erken tedavi önemlidir. Lenfatik dolaşıma yardımcı olmak için dinlenme dönemlerinde şişmiş uzuvlar yüksekte tutulmalıdır. Kronik lenfödem hastaları kompresyon kıyafetlerinden yararlanabilir. İki veya daha çok selülitis atağı olan hastalar, bir ila iki sene süresince düşük doz penisilin V veya eritromisin ile kronik baskılayıcı antibiyotik tedavisinden fayda görebilir.
Selülitis ve Selülit Farkı
Günümüzde selülit hakkındaki tartışmak oldukca yaygın olsa da selülitis ile alakalı oldukça fazla konuşulmaz. İki terim kulağa inanılmaz derecede benzer gelebilir fakat oldukça farklı iki durumu anlatırlar. Selülitise deri altı dokulara sızan bakteriler niçin olur. Deride hassasiyet ve kızarıklık, ısı ve ödem benzer biçimde bir enfeksiyon için karakteristik semptomlara yol açan, cildin bulaşıcı olabilen bir sürecidir.
Selülit fazlaca yaygın ve bununla beraber oldukça zararsız bir cilt rahatsızlığıdır. Cilde pütürlü ya da topaklı bir his ve manzara (portakal kabuğunun görünümüne benzeyen) verecek biçimde yağ hücrelerinin birikimini temsil eder. Kadın yağ hücrelerinin yuvarlak, erkek yağ hücrelerinin kare gibi olması sebebiyle kadınlarda daha yaygındır, bu da erkeklerde yağ hücrelerinin birikmesi olsa bile, yüzeyde görünür hale gelmesinin daha zor olduğu anlamına gelir.
Selülitis durumundan farklı olarak, selülit durumunda herhangi bir tedavi gerekmez, sadece cildin görünümünü iyileştirebilecek kozmetik yada dermatolojik müdahaleler gereklidir. Ek olarak, iyi bir hidrasyon, sağlıklı bir diyet ve egzersiz, bu tür selülit yoğunluğunu önlemeye veya azaltmaya destek olabilir.
Kaynakça:
https://dermnetnz.Org/topics/cellulitis
https://icloudhospital.Com/articles/cellulitis-types-causes-and-treatment
https://www.Tabip.Net/tabip/zeinab-danaei-p2298a6020/hekimsozluk/cellulitis-ss823/
https://www.Hakanbuzoglu.Com/component/content/article/126-medikal-estetik/mezoterapi/1586-selulit-nedenleri
Yazar: Müşerref Özdaş
kaynak: bilgiustam.com