canlıların çevrelerinde gerçekleşen durumlara karşı verdiği etki

canlıların çevrelerinde gerçekleşen durumlara karşı verdiği etki bilgi90’dan bulabilirsiniz

3. Sınıf Fen Bilimleri Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım konu anlatımı

Çevremizde bulunan varlıkların bazı ortak özellikleri vardır. Doğarlar, büyürler ve beslenmeye ihtiyaçları vardır. Nesillerinin devam etmesi için ürerler. Bu özellikler onları cansız varlıklardan ayırır.

 Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım

 1- Bitkiler:

 Çevremizde en sık gördüğümüz bitkilerin başında ağaçlar gelir. Ağaçların birçoğu sonbahar ve kış aylarında yapraklarını dökmesidir. Yüzde doksan beşinden fazlası ilkbahar – yaz mevsimlerinde çiçek açar ve meyve verir. Ihlamur, köknar, çam, kavak, kayın başta olmak üzere yüzlerce ağaç çeşidi bulunur. Her birinin görünümü farklıdır. Ağaçların çevreye ve insanların hayatına sayısız faydası bulunmaktadır. Havadaki karbondioksit seviyesini azaltıp oksijen seviyesini yükseltir. Böylelikle havanın temizlenmesini sağlarlar. Güneşin zararlı olduğu bilinen UV ışınlarının etkilerini azaltırlar. Verdikleri meyveler ve yapraklarla birçok canlının beslenmesini sağlar. Bu faydalar göz önünde bulundurularak sık sık fide dikilmeli ve ağaçlandırma yapılmalıdır.

 Çiçekler de çevremizde sık gördüğümüz bitkiler arasında yer alır. Gül, menekşe, kasımpatı, papatya, sümbül, en sık görülen ve yetiştirilen çiçek çeşitlerinin başında gelir. Her çiçek farklı bir kokuya ve görünüme sahiptir. Çiçekler de tıpkı ağaçlar gibi havanın çok daha temiz olmasını sağlar. Arılar çiçek özlerini toplayarak bal üretir.

 Bitkilerin yaşam döngüsü diğer canlılara oranla daha basittir. Tohumlarının çimlenmesi sonucu ürerler. Tıpkı diğer canlılar gibi onların da bir yaşam süresi vardır. Yaşam süreleri bitkiden bitkiye fark gösterir.

 2- Hayvanlar:

 Çevremizde gördüğümüz hayvanlar kendi içerisinde evcil ve vahşi olarak ikiye ayrılır. Evcil hayvanların başında kedi ve köpekler gelir. Evcil hayvanların birçoğu evde beslenebilse de bazılarının evde beslenmesi tehlikelidir. Dünyada en çok beslenen hayvanların başında kedi ve köpek gelir. Deniz canlısı olan balıklar da akvaryumlarda ve evlerde sıklıkla beslenir.

 Evcil hayvanların birçok ortak özelliği bulunur. Bunlardan ilki kendi kendilerine beslenme ve yaşamlarını sürdürme özelliğidir. Köylerde ve çiftliklerde bakılan kümes hayvanları da bu sınıfa girer. Tavuk, kaz, ördek, horoz gibi canlılar hem evcil hem de kümes hayvanıdır. Aynı zamanda inek, öküz, manda gibi hayvanların etinden, sütünden ve derilerinden faydalanılır.

 İnsanların yerleşik hayata geçmesi ile birlikte bu hayvanların birçoğu insanlar tarafından evcilleştirilmiştir. Yüzde altmışından fazlası memeli hayvanlar sınıfına girer. Muhabbet kuşu, martı, papağan ise kuşlar familyasında yer alır. Sürüngen hayvanların birçoğu vahşi olsa da bazıları zaman içerisinde evcil hale getirilmiştir. Hamster ve kaplumbağa hem evcil hem de sürüngen hayvanlara örnek olarak gösterilebilir.

 Çevremizde gördüğümüz diğer hayvanlar, karınca, arı, akrep, yengeç, yılan ve tavşandır. Her birinin farklı beslenme alışkanlıkları ve fiziksel özellikleri vardır.

 3- Mantarlar:

 Mantarlar hücreli bir yapıya sahiptir ve spor ürettiği için canlı varlıklar sınıfına girer. Hem tek hem de çok hücreli olan türleri bulunmaktadır. Tek hücreli olmak canlılık için yeterli olduğu için mantarların tamamı canlı olarak tanımlanır. Aynı zamanda mantarlar kendi içerisinde zehirli ve zehirsiz olarak ikiye ayrılır. Şapkalı mantarların birçoğu zehirlidir ve dikkatli bir şekilde toplanmalıdır. Mantarlar bitkiler gibi eşeyli ve eşeysiz ürerler. Genellikle ormanlarda bulunan mantarların küf ve maya gibi çeşitleri de mevcuttur.

 4- Mikroskobik Varlıklar:

 Çevremizde mikroskobik varlıklar da yer alır. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu canlılar ancak mikroskop kullanılarak bölünür. Mikroskobik canlıların ortak özelliği parazit bir yapıya sahip olmalarıdır. Dünyanın her yerinde yaşayabilirler.

Yazı kaynağı : www.hurriyet.com.tr

3.Sınıf Fen Bilimleri: Canlıların dünyasına yolculuk

Bitki ve Hayvanların Özellikleri:

Bitkiler ve hayvanlar canlı varlıklardır. Canlı olarak bitki ve hayvanların ortak özellikleri olduğu gibi farklı özellikleri de vardır.

1. BÜYÜME VE GELİŞME:
Tüm canlılar dünya’ya geldikten sonra büyür ve gelişir. Canlının zamanla kütle, hacim ve boyutlarının artmasına büyüme denir. Canlı vücudunun bazı görevleri yapmak için olgunlaşmasına
ise gelişme denir. Gelişen canlı yeni yetenekler ve özellikler kazanır.

Bitki ve hayvanlarda büyüme farklılık gösterir.Hayvanlar belirli bir büyüklüğe eriştiklerinde büyümeleri yavaşlar ve durur.
Kuş, yılan, kaplumbağa timsah gibi hayvanlarda, yumurta içinde bulunan yavru gelişimini tamamlamadan yumurtanın dışına çıkar.
Yavru gelişimini yumurtanın dışında tamamlar. Kurbağalarda yumurta içinden çıkan yavru, küçük balıklara benzer. Zamanla büyür ve ergin kurbağa olur.

2. HAREKET ETME:

Canlının yer ve yön değiştirmesi olayına hareket denir. Hayvanlar; beslenme, üreme, yuva kurma, tehlikeden kaçma, avlanma, gibi nedenlerle aktif hareketler yaparlar. Balık yüzerek, kuş uçarak, çekirge sıçrayarak, yılan sürünerek, koyun, keçi, kaplan,
zebra gibi hayvanlar yürüyerek ve koşarak hareket ederler. Bitkiler de; güneşe yönelme, suya yönelme, solma, çiçek açma gibi canlılık olayları için uygun hareketler sergilerler. Bitkiler, yer değiştirmeden yönelim, uzanma gibi pasif hareketler
yapar.

3. BESLENME:

Canlılar hayatlarını sürdürmek için enerjiye ve bu nedenle de besinlere ihtiyaçları vardır. Enerji ihtiyaçlarını besinlerden karşılarlar. Canlıların bazıları hazır besinle beslenir.Yaşamlarını sürdürmek için dışarıdan besin alır. Hayvanlar besin
ihtiyaçlarını bitkilerden ve başka canlılardan karşılarlar. Bitkiler ise ihtiyaç duydukları besini güneş ışığını kullanarak kendileri üretirler. Dışarıdan hazır besin almazlar.

4. SOLUNUM:

Tüm canlılar solunum yaparlar.Canlıların yaşamlarını sürdürmek için ihtiyaç duydukları enerji, besinlerde depo edilmiştir. Besinlerde depo edilen bu enerjinin açığa çıkarılması için canlının solunum yapması gerekir. Canlıların çoğu besinlerden
enerji sağlamak için oksijen kullanır. Canlıların soluk alıp verme organları farklılık gösterir. Karada yaşayan canlıların çoğunluğunun soluk alıp verme organı akciğerlerdir. İnsan, kirpi, fare, kuş, yılan, timsah, ergin kurbağa, kirpi gibi canlılarda
akciğer bulunur. Su içerisinde yaşayan canlıların çoğunluğunun soluk alıp verme organı solungaçlarıdır. Bu canlılar suda çözünmüş oksijeni kullanırlar. 

İnsanlar ve hayvanlar oksijen gazını içine çekip, karbondioksit gazını dışarı vererek solunum yaparlar. Bitkilerde soluk alıp verme organı yapraklardır. Bitkiler gündüzleri karbondioksit alıp, oksijeni vererek, geceleri ise oksijen alıp karbondioksit
vererek solunum yapar.

5. ÇOĞALMA(ÜREME):

Her canlı belirli bir olgunluğa eriştikten sonra neslini devam ettirmek için kendine benzer yavrular meydana getirir. Buna üreme denir. Bitki ve hayvanların üreme şekilleri birbirinden farklıdır. Kedi, köpek, fare, tavşan, fok, su samuru, balina,
yunus, inek, koyun, keçi gibi canlılar doğurarak çoğalırlar.

Yılan timsah, kurbağa, kuş, kertenkele, kaplumbağa gibi canlılar yumurtlayarak çoğalırlar.

Bitkilerin bazıları tohumla çoğalırlar. Kayısı erik, elma, şeftali armut gibi meyvelerin içindeki çekirdek tohumdur. Tohumlar uygun şartlarda gelişerek yeni bitkileri meydana getirir. 

6. BOŞALTIM YAPMA:

Canlıların vücutlarında yaşamsal faaliyetler sonucunda zararlı atıklar oluşur. Zararlı atıkların çeşitli yollarla vücuttan atılmasına boşaltım denir. Canlıların boşaltım organları farklılık gösterir. Koyun, at, kedi,
inek, zürafa gibi gelişmiş hayvanlarda boşaltım organı böbreklerdir. 

 Bitkilerde boşaltım organı yapraklardır. Zararlı atıklar yapraklarda birikir. Bu zarlı atıklar yaprağın sararıp dökülmesiyle dışarı atılır. Terleme yoluyla topraktan alınan fazla suyun dışarı atılması da yapraklarda gerçekleşir.

7. UYARTI ALABİLME VE TEPKİ VERME:
Her canlı dışarıdan gelen ışık, ses gibi etkiler  karşısında tepki verir. Canlıların göstermiş olduğu bu ani tepkiye irkilme denir. Hayvanların uyartılara verdiği tepkiler daha
hızlı ve daha çoktur.Kuyruğuna basılan kedi miyavlar, kediyi gören fare kaçar veya saklanır. Hızla kendine doğru koşan köpeği gören bir çocuk korkarak kendini korumaya çalışır. Bitkiler de irkilme hareketi yapar. Küstüm çiçeğinin yapraklarına
dokunulduğunda yaprakları kapanır.Bitkiler ve hayvanlar çevrelerinden gelen uyartılara farklı tepkiler verir. Böcekkapan bitkisi üzerine böcek konduğu zaman kapanır.

İnsanlarda çevrelerinden uyartı aldıklarında tepki verirler. İğne batan elin
çekilmesi, karanlıktan aydınlık ortama çıkılında göz bebeğinin küçülmesi, öksürme, hapşırma ve gülme uyartılara verilen tepkilerdendir. Akşam Sefası Küstüm çiçeği Bitkiler; su ışık ve sıcaklık gibi etkilere tepki gösterirler.Örneğin, güneş
ışığı ayçiçeği için bir uyartıdır. Ay çiçeği çiçeklerini ve yapraklarını güneş ışığına çevirerek tepki verir. Böcekkapan bitkisinin kapan yapraklarına böcek konduğunda yapraklarının aniden kapanması, bitkilerin uyartılara verdiği hızlı tepkilerdendir.

Yazı kaynağı : ilk-okul.com

Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım 3.Sınıf Fen Bilimleri

Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım

Çevremizdeki varlıkları gözlemlediğimizde varlıkların benzer ve farklı özelliklerinin olduğunu görürüz.

Okulda ve çevresinde gördüğümüz ağaçlar, çiçekler, sıralar ve dolapların benzer ve farklı özellikleri vardır. Örneğin: ağaçların ve çiçeklerin büyümeleri için suya ve güneşe ihtiyacı vardır. Fakat sıranın ve dolabın böyle bir ihtiyacı yoktur.

Çevremizde gördüğümüz varlıkları bazı özelliklerine göre canlı ve cansız olarak ikiye ayırırız.

Sokakta gördüğümüz ağaçlar, insanlar, kediler, köpekler canlı varlıktır. Sokaktaki araba, yolcuların beklediği durak, oturduğumuz ev, ulaşımda kullandığımız otobüs cansız varlıktır.

Canlı ve cansız varlıkları gözlemleyerek canlılık özelliklerinin neler olduğunu fark edebiliriz. Örneğin canlı varlık olarak gördüğümüz kedi, fareyi yakalamak için kendi başına bir etki olmadan ederken: cansız varlık olarak bilinen taş, bina hareket edemez. O halde hareket etmek canlıları, cansızlardan ayıran bir özelliktir.

Canlı varlıkları cansız varlıklardan ayıran tek özellik hareket etme değildir. Başka özellikler de vardır. Bu özellikler;

Bitki ve hayvanlar canlı varlıklardır. Bu nedenle yukarıda sıralanan canlılık özelliklerinin hepsini taşırlar. Fakat bu özelliklerini farklı organ ve yapılarla gerçekleştirirler. Şimdi bu özellikleri daha detaylı inceleyelim.

A) Büyüme ve Gelişme

İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler kısacası tüm canlılar yaşamaya başladıkları ilk andan itibaren büyüme ve gelişme gösterir.

İnsanın büyümesi doğumla başlar. Doğumla dünyaya gelen bebek zamanla büyür. Ancak insanlardaki büyüme belli bir seviyeye ulaştığında durur.

Hayvanların yavruları da dünyaya geldiklerinde annelerine göre oldukça küçüktür. Ancak onlar da insanlar gibi zamanla büyüyüp gelişir.

Hayvanlarda büyüme ve gelişme sınırlıdır. Belirli bir süreye kadar devam eder. Bitkilerdeki büyüme ve gelişme ise yaşadığı süre boyunca devam eder. Yani bitkilerdeki büyüme ve gelişme sınırsızdır. Bitkilerdeki büyüme ve gelişme tohumun toprağa ekilmesiyle başlar. Tohum, toprakta çimlenerek fidanı meydana getirir. Fidan ise büyüyüp gelişir ve ağaç olur.

Dünya üzerinde yaşayan en büyük hayvanın mavi balina olduğu bilinmektedir. Olgun bir mavi balinanın uzunluğu 23 – 30 metre arası değişmektedir. Ağırlığı ise 150 tondur.

B) Beslenme

Bitkiler ve hayvanlar büyümek, gelişmek ve günlük faaliyetlerini gerçekleştirmek için enerjiye ihtiyaç duyar.

Canlılar bu enerjiyi beslenerek elde eder. Ancak canlıların beslenme şekilleri birbirinden farklıdır. Bitkiler kendi besinlerini kendileri üretir. Bunun için güneş enerjisini kullanır.

Hayvanlar ise besinlerini dışarıdan hazır olarak alır. Bazı hayvanlar besin ihtiyacını bitkilerden karşılarken, bazı hayvanlar diğer hayvanlardan karşılar. Bazı hayvanlar ise hem bitkiler hem de başka hayvanları yiyerek besin ihtiyacını karşılar.

C) Hareket Etme

Canlılar yaşamları boyunca çeşitli nedenlerle hareket ederler. Avını yakalamak, avcıdan kaçmak, ışığa yönelmek canlıların hareket etmesinin birkaç nedenidir. Hayvanlar bir yerden başka bir yere geçerek hareket ederler, bitkiler ise bulundukları yerde yönelme hareketi yaparlar.

Hayvanlar uçar, yüzer, koşar, sürünür ve zıplarlar. Bu şekilde yer değiştirirler. Örneğin. kaplan, keçi, koyun, at gibi hayvanlar yürüyerek ve koşarak hareket ederler.

Kuşlar, arılar ve kelebekler uçarak: çekirgeler, kurbağalar sıçrayarak; balıklar yüzerek: yılanlar ve timsahlar sürünerek hareket eder.

Bitkilerin hareketi ise hayvanlara göre sınırlıdır. Bitkiler kökleriyle toprağa tutunup bağlı kaldıkları için yer değiştiremezler. Bitkiler yönelme hareketi yapar. Bitkilerin köklerinin suya doğru ilerlemesi, yapraklarının güneşe dönmesi ve sarmaşıkların duvara sarılması yönelme hareketine örnektir.

D) Solunum

Canlılar; yaşamlarını devam ettirebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Enerjiyi ise besinlerden elde ederler. Besinlerin enerjiye dönüşmesi için solunum şarttır. Canlılar solunum ile vücuda giren havayı, enerji üretmek için kullanırlar.

Bitki ve hayvanların solunum yapıları birbirinden farklıdır. Bitkiler yapraklarıyla, hayvanlar ise solunum için gelişmiş organlarıyla solunum yapar.

E) Boşaltım

Yaşamsal faaliyetlerin sonucunda canlıların vücutlarında zararlı maddeler ortaya çıkar. Bu zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına boşaltım denir. Canlılar boşaltımı farklı yollarla gerçekleştirir.

Hayvanların bir çoğunun ve insanların boşaltım organı böbreklerdir. Ayrıca derimiz de terleme yoluyla vücuttan fazla su ve mineralin atılmasına yardımcı olur.

Bitkiler ise boşaltımı yaprakları ile gerçekleştirir Bitkiler, topraktan aldıkları suyun fazlasını terleme yoluyla dışarı atar. Suyla dışarı atılamayan atık maddeler ise bitkinin yapraklarında birikir. Sonbaharda yapraklar dökülerek bu maddeler de bitkilerden uzaklaşmış olur.

F) Uyartı Alabilme ve Tepki Verebilme

Canlılar, çevrelerinden gelen uyarılara tepki verir. Canlıların gösterdikleri bu tepkiler farklılık gösterir. Hayvanların verdiği tepkiler, bitkilere göre daha çoktur Örneğin, sahibinin çağırdığı köpek, sahibine doğru koşar. Köpek, kediyi gördüğünde kovalamaya başlar. Yem yiyen bir kuş, bir ses duyduğunda hemen kaçar.

Bitkiler, uyartılara hayvanlardan daha farklı tepkiler verir. Bitkiler genellikle ışığa, suya, dokunmaya tepki verir.

Ayçiçeği yapraklarını güneşe doğru çevirir. Bu, ayçiçeğinin ışığa verdiği tepkidir. Ancak bunu fark edebilmemiz için uzun süre gözlem yapmamız gerekir.

Böcek yiyen bitki, yapraklarına böcek konduğunda yapraklarını kapatır. Bu, bitkinin dokunmaya verdiği tepkidir.

Ayrıca bitkiler, yeraltındaki su kaynaklarına doğru köklerini uzatır. Bu da bitkinin suya verdiği tepkidir.

G) Üreme

Canlılar belli bir olgunluğa ulaştıklarında nesillerini devam ettirmek için ürerler. Canlıların kendilerine benzer yeni bireyler meydana getirmesine üreme denir. Üreme, canlıların yaşamlarını devam ettirmek için zorunlu değildir.

Bitki ve hayvanların üreme şekilleri birbirinden farklıdır. Bazı hayvanlar doğurarak çoğalırlar. Balina, fok, inek, kedi, tilki doğurarak çoğalan canlılardır. Kuşlar ve sürünerek hareket eden bazı canlılar yumurtlayarak çoğalır. Balık ve kurbağalar ise yumurtalarını suya bırakırlar.

Bitkiler büyüyüp gelişerek önce çiçek, daha sonra meyve oluşturur. Meyvenin çekirdekleri meyvenin tohumlarıdır. Bu tohumlar, uygun şartlarda yeni bir bitki meydana getirir.

Yazı kaynağı : www.eokultv.com

Yorumların yanıtı sitenin aşağı kısmında

Ali : bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.