Tsunami dendiğinde aklınıza devasa dalgalar, su altında kalmış metropoller geliyor değil mi? Ancak zelzele, toprak kayması ve volkanik hareketlerin sebep olduğu dalgalar olarak tanımlanan tsunamilerin çoğu fark edilmeden geçer masraf. Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’ne (NOAA) nazaran çoğumuza korkunç gelen bu dalgaların boyu genellikle birkaç santimin üzerine çıkmaz. Ancak tetikleyici olay yeterince güçlüyse bu naturel afetin sonucu felaket olabilir. En güçlü tsunamiler, açık okyanusta yaşanır, jet uçakları kadar hızlı hareket eder ve bir gökdelen boyutuna kadar ulaşır. Megatsunami ismi verilen bu korkulu dalga karaya vardığında ise tüm şehri dakikalar içinde yok edebilir. Dünyadaki en büyük 8 tsunamiyi birlikte inceleyelim.
1. Karrat Fiyordu, Grönland ancak bu adada 2017 yılında dünyanın en büyük megatsunamilerinden biri yaşandı. Karrat Fiyordu’ndaki toprak kayması, 17 Haziran’da balıkçı köyü Nuugaatsiaq’a 89 metrelik bir dalganın vurmasına neden oldu. Bu organik felakette 4 kişi hayatını kaybetti ve 11 bina okyanusun altında kaldı. Uzmanlar bu olayın buzulların erimesi sebebiyle tetiklendiğini düşünüyor. Ne yazık ki, Karrat Fiyordu’nun çevresindeki dağlar hâlâ istikrarsız ve Grönland gelecekte heyelandan kaynaklanan 99 metre
Endonezya’da ayrıntılı bir şekilde belgelenen ilk megatsunami, hem de dünya tarihli en büyük tsunamilerden biri. 17 Şubat 1674’te Banda Denizi’ndeki Maluku Adasında büyük bir zelzele yaşandı. Bu sismik vaka Ambon Adası’na 99 metrelik bir dalganın vurmasına ve 200’den fazla adamın ölmesine neden oldu. Hitu Yarımadası’nın kıyı tepesine ulaşan su seviyesi 30 metreyi gördü.
3. Lituya Körfezi, Alaska neden olduğu düşünülüyor. Ağaçların halka rakamları ve işaretleri kontrol edildiğinde bu felaketin 1853’ün sonları yada 1854’ün başlarında meydana geldiği ve tsunaminin 100 metre yüksekliğe ulaştığı ortaya çıktı. Lituya Körfezi’nde tarih boyunca çok sayıda megastunamisin yaşanmıştır. Dik duvarları ve Fairweather fay hattına yakınlığı bu durumun en önemli 149 metre
27 Ekim 1936’te Lituya Körfezi’nin ikinci en büyük tsunamisi yaşandı. Görgü tanıklarının ifadesine gore, Crillon Inlet’ten 35 km hızla gelen üç dev dalga körfezi vurdu. Bu dalgaların en büyüğü 149 metreye kadar ulaştı. Uzmanlar, 1936 tsunamisine neyin sebep olduğundan hala güvenilir değil, sadece su altında yaşanan kaya kaymasının sebeplerden biri olabileceği düşünülüyor.
5. Icy Bay, Alaska şahit oldu. Bir heyelanın ardından gelen 633 metrelik dalga, Wrangell St.-Elias Ulusal Parkı ve Koruma Alanı’ndan 18,129.916 metrekarelik ormanı yerle bir etti. Neyse ki, can kaybı yaşanmadı. Yukarıda bahsettiğimiz Lituya Körfezi gibi, Icy Bay’de geri çekilen bir buzul tarafından oyulmuş dik duvarlara sahiptir. Bu sebeple bölgede de sık sık tsunami meydana gelir.
6. Vajont Barajı, İtalya öteki tsunamilerin aksine bu felakete insanlar sebep oldu. 1960’ta tamamlanan ve o sırada dünyanın en yüksek barajı olan Kuzey İtalya’daki Vajont barajı çevredeki doğaya zarar vermişti. Yakındaki Toc Dağı’nın yüzü çatlamaya başladı ve 9 Ekim 1963’te dağın baraja doğru olan eğimindeki toprak aşağıdaki rezervuara çöktü. Heyelan, Piave vadisindeki birkaç köyü 15 dakika arasında yok eden bir tsunamiyi tetikledi. Trajedide 2000’den fazla kişi hayatını kaybetti. 235 metre yüksekliğe ulaşan Vajont barajı megatsunamisi, tarihin en büyük dalgaları içinde ve şimdiye kadarki en ölümcül insan yapımı çevre felaketlerinden birisi.
7. St. Helens Dağı, Washington neden olan deprem, bununla birlikte bir megatsunamiyi de beraberinde getirdi. Deprem, yanardağın şimal kısmının parçalanmasına niçin oldu. Parçalanan kısım Spirit Gölü’ne düştü. Felaketin arkasından gelen nerede ise 250 metrelik tsunami dünyanın üçüncü en büyük dalgası olarak tarihe geçti.
8. Lituya Körfezi, Alaska şahit oldu. Fairweather fayında olup biten 7.8 büyüklüğündeki deprem 90 milyon ton kayayı körfeze fırlattı. Bu kayaların neden olduğu 524 metrelik dalga 5 kişinin ölümüne sebep oldu.
7. St. Helens Dağı, Washington neden olan deprem, bununla birlikte bir megatsunamiyi de beraberinde getirdi. Deprem, yanardağın şimal kısmının parçalanmasına niçin oldu. Parçalanan kısım Spirit Gölü’ne düştü. Felaketin arkasından gelen nerede ise 250 metrelik tsunami dünyanın üçüncü en büyük dalgası olarak tarihe geçti.
8. Lituya Körfezi, Alaska şahit oldu. Fairweather fayında olup biten 7.8 büyüklüğündeki deprem 90 milyon ton kayayı körfeze fırlattı. Bu kayaların neden olduğu 524 metrelik dalga 5 kişinin ölümüne sebep oldu.
İlginizi çekebilir:
Son Yüz Yılda Kaydedilen Dünyanın En Yıkıcı 13 Depremi
Kaynak: 1
kaynak – sozcu, listelist